Tuvalet Eğitimi, Alt Islatma ve Kaka Kaçırma Sorunları

Tuvalet Eğitimi Nasıl Yapılır?

Lazımlık kullanmak çocuğunuz için öğrenmesi gereken yeni bir beceridir. En iyisi yavaştan almak ve çocuğunuzun hızına göre ilerlemektir.  Bazen hayal kırıklığına uğramış hissetseniz bile, onlara karşı sabırlı olmanız onların öğrenmesine yardımcı olacaktır.

Çocuklar fiziksel olarak hazır olduklarında, kuru ve temiz olmak istediklerinde mesane ve bağırsaklarını kontrol edebilirler. Her çocuk farklıdır, bu nedenle çocuğunuzu başkalarıyla karşılaştırmamak en iyisidir.

Çoğu çocuk mesanesinden önce bağırsaklarını kontrol edebilmektedir.

• 1 yaşına geldiklerinde çoğu bebek geceleri kaka yapmayı bırakmış olur.
• 2 yaşına geldiklerinde bazı çocuklar gün boyunca kuru kalacaktır, ancak bu zaman hala oldukça erkendir.
• 3 yaşına geldiklerinde, 10 çocuktan 9'u çoğu gün boyu kuru kalır - o zaman bile, özellikle heyecanlı, üzgün veya başka bir şeye dalmış olduklarında tek tük kaza geçirirler.
• 4 yaşına kadar çoğu çocuk gün boyunca güvenilir bir şekilde kuru kalır.
• 
  

Çocukların gece boyunca kuru kalmayı öğrenmeleri genellikle biraz daha uzun sürer. Çoğu bunu 3 ila 5 yaşları arasında öğrense de, 5 yaşındaki her 5 çocuktan 1'i bazen yatağını ıslatır.

Tuvalet Eğitimine Ne Zaman Başlamalı?

Unutmayın, çocuğunuzu lazımlık kullanmaya zorlayamazsınız. Hazır değillerse, kullanmalarını sağlayamazsınız. Zamanla lazımlık kullanmak isteyeceklerdir - çoğu çocuk okula bezsiz gitmeyi sizin istediğinizden daha fazla isteyecektir.

Bu arada yapabileceğiniz en iyi şey, istediğiniz davranışı teşvik etmektir.

Çoğu ebeveyn, çocukları 2 ila 2 buçuk yaşlarındayken tuvalet eğitimi vermeyi düşünmeye başlar, ancak tam doğru bir zaman yoktur. Bazı ebeveynler, çıkarılacak daha az kıyafetin olduğu ve yıkanan kıyafetlerin daha çabuk kuruduğu yaz aylarında başlamayı daha kolay bulur.

Tuvalet eğitimini çocuğunuzun veya ailenizin rutininde büyük bir aksaklık veya değişiklik olmadığında deneyin. Tutarlı olmak önemlidir, böylece çocuğunuzun kafasını karıştırmazsınız.

Dışarı çıktığınızda lazımlığı yanınıza alın, böylece çocuğunuz her ihtiyacı olduğunda lazımlığa işemesini ya da kaka yapmasını istediğinizi anlar. Çocuğunuza bakan diğer bakıcıların da sizin gibi lazımlık eğitimine yardımcı olmalarını sağlayın.

Çocuğunuzun tuvalet eğitimine hazır olup olmadığını anlamaya çalışmalısınız. Çocuğunuzun mesane kontrolünü geliştirmeye başladığını gösteren bir dizi işaret vardır:

• Islak ya da kirli bir bezleri olduğunu bilirler.
• Ne zaman işediklerini anlarlar ve size işediklerini söyleyebilirler
• Altını ıslatma arasındaki süre en az bir saattir (daha azsa, lazımlık eğitimi başarısız olabilir ve en azından sizin için son derece zor bir iş olacaktır)
• Kıpırdanarak ya da sessiz veya gizli bir yere giderek işerler.
• Ne zaman işemeleri gerektiğini bilirler ve bunu önceden söyleyebilirler.

Tuvalet eğitimi genellikle siz eğitime başlamadan önce çocuğunuz hazırlık olarak son aşamadaysa en hızlı şekilde gerçekleşir. Daha erken başlarsanız, çocuğunuz öğrenirken birçok kazaya hazırlıklı olmalısınız.

Çocuğunuz ayrıca lazımlığa oturabilmeli, işi bittiğinde kalkabilmeli ve talimatlarınıza uyabilmelidir.

Tuvalet Eğitimine Hazırlanmak

Lazımlık kullanmak çocuğunuz için yeni bir şey olacaktır, bu nedenle onu bu fikre yavaş yavaş alıştırın.

Çocuğunuzun bezini değiştirirken, çişi, kakayı ve ıslak bezin ne anlama geldiğini anlaması için bez değişimi hakkında konuşun. Evdeyken bezini her zaman banyoda değiştirirseniz, oranın insanların tuvalete gittiği yer olduğunu öğreneceklerdir. Sifon çekerken ve ellerinizi yıkarken ondan yardım almak da iyi bir fikirdir.

Çocuğunuzun görebileceği bir yere lazımlık bırakın ve ne işe yaradığını açıklayın. Çocuklar izleyerek ve kopyalayarak öğrenirler. Daha büyük bir çocuğunuz varsa, küçük çocuğunuz büyük çocuğunuzu kullanırken görebilir, bu da çok yardımcı olacaktır. Çocuğunuzun sizi tuvaleti kullanırken görmesini sağlamak ve ne yaptığınızı açıklamak da yardımcı olur. Lazımlığın ne işe yaradığını göstermek için çocuğunuzun oyuncaklarını kullanmak da yardımcı olabilir.

Çocuğunuzun bezini değiştirirken, onu giydirirken veya onu gece yatmaya hazırlarken, sadece alışması için bir süreliğine ondan lazımlığa oturmasını isteyip bundan mutlu olup olmadığını takip edebilirsiniz.

Tuvalet Eğitimine Nasıl Başlanır?

Lazımlığı banyoda tutun. Eğer lazımlık üst kattaysa, çocuğunuzun nerede olursa olsun lazımlığa kolayca ulaşabilmesi için alt katta da başka bir lazımlık bulundurun. Buradaki amaç, lazımlığa oturmayı çocuğunuz için günlük yaşamın bir parçası haline getirmektir.

Çocuğunuzu yemeklerden sonra lazımlığa oturmaya teşvik edin, çünkü yiyecekleri sindirmek genellikle kaka yapma dürtüsüne yol açar. Bakması için bir kitap veya oynaması için oyuncaklar bulundurmak çocuğunuzun lazımlıkta hareketsiz oturmasına yardımcı olabilir.

Çocuğunuz düzenli olarak her gün aynı saatte kaka yapıyorsa, bezini çıkarın ve lazımlığa yapmasını önerin. Çocuğunuz bu fikirden en ufak bir rahatsızlık duyarsa, bezini geri takın ve tekrar denemeden önce birkaç hafta daha bekleyin.

Lazımlığı çiş için kullanmaya teşvik etmek, kaka için kullanmaya hazır olduklarında kendilerine olan güvenlerinin artmasına yardımcı olacaktır.

Çocuğunuzun ne zaman çiş yapacağını bildiğini görür görmez, onu lazımlığını kullanmaya teşvik edin. Çocuğunuz eğer başaramazsa bir dahaki sefere kadar bekleyin. Bunu öğrenmeleri biraz zaman alacaktır.

Kaza yaptıklarında yaygara koparmazsanız, endişeli ve kaygılı hissetmeyecek ve bir dahaki sefere başarılı olma olasılıkları daha yüksek olacaktır. Değiştirmesi kolay kıyafetler giydirin ve sıkı taytlardan, fermuarlı veya çok düğmeli kıyafetlerden kaçının.

Çocuğunuz başarılı olduğunda çok sevinecektir. Sizden gelecek küçük bir övgü onu daha çok motive edecektir. Övgü vermek ve övgüyü abartmak arasındaki dengeyi sağlamak oldukça zor olabilir.

Tuvalet Eğitimi Pantolonu

Tek kullanımlık veya yıkanabilir tuvalet eğitimi pantolonları (alıştırma pantolonları), tuvalet eğitimine başladığınızda kullanışlı olabilir ve bebek bezlerini "yetişkin" pantolonlarıyla değiştirme zamanı geldiğinde çocukların kendini güvende hissetmesini sağlayabilir. Tek kullanımlık bebek bezleri kadar çişi emmezler, bu nedenle çocuğunuz altını ıslattığını daha kolay anlar.

Alıştırma pantolonları bebek bezlerinin yerini almaktan ziyade normal pantolonlara doğru bir geçiş adımı olmalıdır. Lazımlığı kullanarak alıştırma pantolonunu kuru tutmaya çocuğunuzu teşvik etmelisiniz.

Çocuğunuz bebek bezi kullanmayı bırakmaya hazır değilse ve çişini yaptığını anlamakta zorlanıyorsa, bezinin içine bir parça katlanmış kağıt havlu koyabilirsiniz. Çocuğunuz bezine çiş yaptığında bez ıslaklığı hissettirmeyebilir ama bu kağıt ıslak kalacaktır ve çocuğunuzun çişin ıslak hissettirdiğini öğrenmesine yardımcı olacaktır.

Gece Tuvalet Eğitimi

Geceleri bezini çıkarmaya başlamadan önce çocuğunuza gündüzleri tuvalet eğitimini bir süre verin.

Çocuğunuz birkaç sabah üst üste uyandığında bezi kuru veya sadece hafif nemli ise, gece tuvalet eğitimi için hazır olabilir.

Çocuğunuzdan yatmadan hemen önce lazımlığı kullanmasını isteyin ve gece çiş yapması gerektiğinde kullanabilmesi için yakınlarda ulaşabileceği bir yerde tutun. Birkaç kaza olması kaçınılmazdır, bu nedenle çocuğunuzun yatağını korumak için su geçirmez bir çarşaf kullanmak iyi olabilir.

Tıpkı gündüz tuvalet eğitiminde olduğu gibi, çocuğunuzu başarısı için övmek önemlidir. İşler yolunda gitmiyorsa, bir süre daha geceleri bez kullanmaya devam edin ve birkaç hafta sonra tekrar deneyin.

Lazımlık Yerine Tuvaleti Kullanmak

Bazı çocuklar lazımlık yerine tuvaleti kullanmaya diğerlerinden daha erken başlar.

Tuvalete takılan bir çocuk eğitim oturağı, çocuğunuzun tuvalette daha güvenli ve kendinden emin hissetmesine yardımcı olabilir. Çocuğunuzun ayaklarını dayayabileceği bir basamak, çocuğunuzun kaka yapmak için iyi bir pozisyonda olmasını sağlar.

Erkek çocuğunuz varsa, çişini oturarak yapması için onu teşvik edin. Böylece kakaları varsa, oturma pozisyonunda kakalarının geldiğini hissedeceklerdir.

Alt Islatma

Alt ıslatma (enürezis nokturna olarak da bilinir) birçok çocuk ve genci etkilemektedir. Bu, ailelerin çok izole edici bulabileceği ve açıkça konuşmanın zor olduğu bir konudur. Aile hayatına büyük zarar verebilir ve çocuğun öz saygısını ve duygusal iyiliğini etkileyebilir. 

Alt ıslatmanın tedavisi mevcuttur ve 5 yaşından itibaren önerilir.

Alt Islatmaya Ne Sebep Olur?

Çocukların yatağını ıslatmasının üç ana nedeni vardır:

• Mesaneleri gece yaptıkları tüm çişi tutacak kadar geniş değildir.
• Geceleri çok fazla çiş üretirler.
• Mesaneleri dolduğuna dair bir sinyal gönderdiğinde uyanmazlar.

Yatak ıslatma bu nedenlerden bir veya daha fazlasından kaynaklanabilir.

Alt Islatmaya Başka Neler Sebep Olur?

Bazı çocuklar çişe ihtiyaç duyduklarında uyanmakta zorlanırlar. 

Bunun nedeni çok derin uyumaları değildir - beyinleri uyku sırasında dolu bir mesanenin sinyalini tanımaz. Buna genellikle 'zayıf uyarılabilirlik' denir.

Çocuğunuzun böyle olduğunu nasıl anlarsınız?

• Alt ıslatmaya rağmen uyumaya devam eder.
• Gecenin ilerleyen saatlerinde alt ıslatma olur.
• Orta büyüklükte alt ıslatma olur.
• Normal yoğunluğa sahip çiş olur.

Bazı çocuklar altını çok fazla ıslatır.

Hepimiz geceleri özel bir hormon olan Vasopressin üretiriz. Bu hormon böbreklerimize biz uyurken daha az çiş yapmalarını söyler. Bazı çocuklar henüz yeterince Vasopressin üretmezler, bu nedenle böbrekleri çok fazla seyreltik çiş üretir - mesanelerine sığmayacak kadar çok.

Çocuğunuzun böyle olduğunu nasıl anlarsınız?

• Uyuduktan sonraki ilk 2 - 3 saat içinde alt ıslatma olur.
• Büyük hacimli alt ıslatma olur.
• Seyrek yoğunluğa sahip çiş olur.

Bazı çocukların mesaneleri gece yaptıkları tüm çişi tutacak kadar esnek değildir.

Çocuğunuzun böyle olduğunu nasıl anlarsınız?

• Geceleri birden fazla kez alt ıslatma olur.
• Altını ıslattıktan sonra uyanabilir.
• Küçük hacimli alt ıslatma olur.
• Normal yoğunluğa sahip çiş olur.

Uzun yıllar boyunca yatak ıslatma, çocukların tedaviye ihtiyaç duymadan atlatacakları basit bir sorun olarak görülmüştür. Artık 'mesane disfonksiyonu' ve geceleri aşırı idrar üretimi (çocuklar uyurken mesanelerinin tutabileceğinden daha fazla çiş yaparlar) gibi çeşitli faktörleri içeren karmaşık bir bozukluk olarak kabul edilmektedir.  

Alt ıslatma, aşağıdaki gibi altta yatan bir sağlık durumundan da kaynaklanabilir:

• Kabızlık - bir çocuğun bağırsakları sert kaka ile tıkanırsa, bu mesaneye baskı yapabilir ve yatak ıslatmaya yol açabilir. Kabızlık belirtilerini tanıma konusunda yardım almak için Kabızlığı Olan Çocuklar İçin Tavsiyelerimize bir göz atın.  
• İdrar yolu enfeksiyonu (İYE) - çocuklarda ateş ve çiş yaparken ağrı gibi başka belirtiler de olabilir. Çocukların gündüz mesane sorunları varsa, bunun öncelikle bir sağlık uzmanı tarafından araştırılması gerekir. Nedenleri ve tedavisi hakkında daha fazla bilgi edinmek için Gündüz Mesane Sorunları Olan Çocuklar için Öneriler bölümümüze bakın. 
• Tip 1 diyabet - bunun diğer belirtileri arasında yorgunluk, kilo kaybı, her zamankinden daha fazla tuvalete gitme ihtiyacı ve susuzluk hissi yer alır. Çocuğunuzda bu belirtiler varsa, idrar ve kan testlerinin yapılabilmesi için onu doktora götürün. 

Yatak ıslatma genetik olabilmektedir. Ebeveynlerden biri yatağını ıslatıyorsa, çocuklarının da aynı şeyi yapma olasılığı %40'tır; her iki ebeveyn de yatağını ıslatıyorsa, bu olasılık %70'tir.

Yatak ıslatma kimsenin suçu değildir - çocuklar tembel ya da yaramaz oldukları için ortaya çıkmaz. Çocuklar kaza geçirdikleri için cezalandırılmamalıdır. 

Gece Altını Islatan Çocuklar İçin Tavsiyeler

Çocukluk çağında yatak ıslatma çok yaygındır, yedi yaşındaki her 15 çocuktan 1'ini ve her 75 gençten 1'ini etkiler. Kimsenin suçu değildir. Çocuğunuzun bundan kurtulmasını beklemenize gerek yoktur - tedavi 5 yaşından itibaren uygulanabilir.

Her şeyden önce, çocuğunuzun NEDEN altını ıslattığı bulunmalıdır - hepsinin kendine özel tedavisi olan birçok farklı nedeni vardır.

Kabızlık gece alt ıslatmaya neden olabilir:

• Dolu bağırsak, mesanenin genişlemek ve dolmak istediği karın boşluğunu işgal eder.
• Mesanede tüm gece çişini alacak kadar yer kalmaz, bu yüzden dışarı sızar.
• Kabızlık, yatak ıslatma dışında fark edilmeyebilir, bu nedenle HER ZAMAN önce bağırsakları kontrol edilmelidir.

Bazı çocuklar gündüzleri de mesane sorunları yaşarlar:

• Gündüz görülen mesane sorunları sık olması, acil olması ya da alt ıslatma olmasıdır.
• İdrar Yolu Enfeksiyonu (İYE) da gece altını ıslatmaya neden olabilir.
• Gece sorunlarını araştırmadan önce gündüz mesane sorunlarının çözülmesi gerekir.

Alt Islatmanın Tedavisi

Tedavi edilmezse, bazı çocuklar yatak ıslatmaktan kurtulamaz, bu nedenle 'izleyip beklememek' en iyisidir.

Yatak ıslatmayı tedavi etmek ve bunu çocuklar ve aileleri için daha kolay yönetilebilir hale getirmek için yapılabilecek pek çok şey vardır. İlk önce denenmesi ve çözülmesi gereken en önemli şey, yatak ıslatmanın neden olduğudur.

Araştırmalar, altını ıslatmaya ne kadar erken müdahale ederseniz, çocuğunuzun gece kuru olma olasılığının o kadar yüksek olduğunu gösteriyor.

Yatak ıslatmayı durdurmak veya yönetmek için, tüm çocuklar beş yaşından itibaren enürezis için bir doktor tarafından görülmelidir  .

Yatak ıslatmanın nedenleri karmaşıktır ve öncelikle tedavi edilmesi gereken kabızlık gibi altta yatan nedenler olabilir , tedaviye başlamadan önce çocuğunuzun gece neden ıslandığını bulmaya çalışmak gerçekten önemlidir.

Kaka Kaçırma

Kaka kaçırma veya inkontinans genellikle iç çamaşırına az veya orta miktarda kaka bulaşmasıyla kendini gösterir. Kaka inkontinansı oldukça yaygındır. Her 100 çocuktan ikisinde bu şikayet görülebilir. Bazı çocuklar kakalarını günlerce tutabilirler. Tuvalete gittiklerinde tuvaleti tıkayacak kadar büyük kaka yapabilirler. Aynı zamanda sertleşmiş kakanın kenarından sıvı kaka sızarak çamaşırlarınızı kirletmesine neden olur.

Bu tür sorunu olan çocuklarda görülen diğer özellikler şunlardır:

• Çamaşırlarını veya giysilerini saklarlar
• Çamaşırları kakayla kaplı olsa bile bir koku hissetmeyebilir veya fark etmeyebilirler.
• İdrar kaçırma şikayetleri de olabilir.
• Okula gitmek ya da arkadaşlarıyla oyun oynamak istemeyebilirler.

Kaka Kaçırmaya Ne Sebep Olur?

Kaka inkontinansı genellikle kabızlığın bir sonucudur. Kabızlık, çocuğun kakasını tutması veya geri itmesi nedeniyle başlar. Çocuklar kaka yapmamak için kaslarını sıkar, ağlar, çığlık atar, köşelere saklanır, ayaklarını çapraz yapar veya titrer, kızarır ve kakayı tutmak için etrafta dans eder. Aileler bu hareketlerle çocukların kaka yapmaya çalıştıklarını ve zorlandıklarını düşünürler, oysa çocuk kaka yapmaya değil, tutmaya çalışmaktadır.

Çocukların kaka yapmaya çalışmasının farklı nedenleri olabilir, bunlar:

• Kaka yapmadan önce, sırasında veya sonrasında ağrı
• Diyet değişiklikleri, seyahat
• Pişik nedeniyle ağrı hissetme
• Tuvaleti kullanamama
• Tuvalete gitmek için zaman ayırmamak veya oyunu ya da diğer aktiviteleri bırakmak istemediği için kakasını yapmayı ertelemek
• Kaka yapmak için uygun zamanda uygun tuvalet bulamama ve kaka yapmayı geciktirme.

Çocuk kakasını tuttuğunda kalın bağırsağın son kısmında kaka birikmeye başlar. Zamanla biriken kaka bağırsağın gerilmesine ve genişlemesine neden olur ve normal yapısını kaybeder. Kaka biriktikçe bağırsak genişler ve kaka sertleşir. Bu durum tekrarladıkça bağırsağın genişlemesi daha da artar ve çocuğun kaka yaparken kakayı ittiği kaslar iyi çalışmaz. Sert kaka bağırsağın bir kısmını tıkar ve sadece yumuşak sulu kaka sert kakanın etrafından geçerek dışarı çıkar. Çocuk kaka yaptığını fark etmez çünkü gerilen sinirler hassasiyetini kaybeder. Duygusal sorunlar ve davranış bozuklukları da inkontinansa neden olabilir. Bunun dışında daha ciddi hastalıklar da vardır ancak bunlar daha az görülür ve tedavileri farklıdır.

Kaka Kaçırma Tanısı Nasıl Konulur?

Ayrıntılı bir tıbbi öykü gereklidir. Genellikle ek teste gerek yoktur; kabızlığa neden olabilecek hastalıklar ve kan testleri gözden geçirilir. Bunun dışında bağırsaklarda biriken kakayı görmek için direkt karın röntgeni çekilmesi gerekir. Başka hastalıklar düşünülüyorsa ilaçlı kalın bağırsak filmi çekilebilir.

Kaka Kaçırma Tedavisi Nasıl Yapılır?

Her çocuğun kaka kaçırması, bağırsak durumu ve tuvalet alışkanlıkları farklı olduğu için çocuğun durumuna göre tedavi planlaması yapılır. Tedavinin temel amacı birikmiş olan sert kakayı temizlemek, bağırsaklarda kolayca atılabilen yumuşak dışkı oluşumunu sağlamak, çocuğun yaşı uygunsa tuvalet saatlerini ve oturuşlarını düzenlemek, çocuğun bağırsak hareketlerini yeniden kazanmak ve kontrol altına almaktır.

KAYNAK: www.nhs.uk, eric.org.uk, pelinoguzkurt.com