Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

DEHB, çocukluk çağının en sık görülen nörogelişimsel bozukluklarından biridir. Genellikle çocuklukta teşhis edilir ve sıklıkla yetişkinliğe kadar sürer. DEHB'li çocuklar dikkatlerini toplamada, dürtüsel davranışları kontrol etmede (sonucun ne olacağını düşünmeden hareket edebilirler) veya aşırı aktif olmada sorun yaşayabilirler.

DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) Belirtileri ve Bulguları

Çocukların zaman zaman odaklanma ve davranış sorunları yaşamaları normaldir. Ancak, DEHB olan çocuklarda bu belirtiler çok daha sık, daha şiddetli ve yaşamı etkileyecek boyuttadır. Semptomlar okulda, evde veya arkadaşlarla zorluğa neden olabilir.

DEHB olan bir çocuk şunları yapabilir:

Çok hayal kurar.
Birçok şeyi unutur veya kaybeder.
Kıpır kıpırdır.
Çok konuşur.
Dikkatsizce hatalar yapar veya gereksiz riskler alır.
Yasak şeyleri yapmamaya karşı direnmekte zorlanır.
Sıra almakta zorlanır.
Başkalarıyla geçinmekte güçlük çeker.

DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) Türleri

Bireyde hangi tür semptomların en güçlü olduğuna bağlı olarak üç farklı DEHB türü vardır:

Dikkatsiz DEHB: Bireyin bir görevi organize etmesi, bitirmesi, ayrıntılara dikkat etmesi, talimatları veya konuşmaları takip etmesi zordur. Kişinin dikkati kolayca dağılır veya günlük rutinlerin ayrıntılarını unutur.

Hiperaktif-Dürtüsel DEHB: Kişi kıpır kıpırdır ve çok konuşur. Uzun süre hareketsiz oturmak onun için zordur (örneğin yemek yerken veya ödev yaparken). Daha küçük çocuklar sürekli koşabilir, zıplayabilir veya tırmanabilir. Birey kendini huzursuz hisseder ve dürtüsellik sorunu yaşar. Dürtüsel olan biri başkalarının sözünü çok fazla kesebilir, uygunsuz zamanlarda konuşabilir. Kişinin sırasını beklemesi veya talimatları dinlemesi zordur. Dürtüselliği olan bir kişi diğerlerinden daha fazla kaza ve yaralanma yaşayabilir.

Kombine DEHB: Yukarıdaki iki tipin belirtileri kişide eşit olarak bulunur.

Semptomlar zamanla değişebileceğinden, DEHB de zamanla değişebilir.

DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu)'nin Nedenleri

DEHB'nin nedenleri ve risk faktörleri henüz tam olarak bilinmemektedir, ancak mevcut araştırmalar genetiğin önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Son araştırmalar genetik faktörleri DEHB ile ilişkilendirmektedir. Genetiğe ek olarak, bilim adamları diğer olası nedenleri ve aşağıdaki risk faktörlerini araştırmaktadırlar:

Beyin hasarı

Hamilelik sırasında veya genç yaşta çevresel risklere (örneğin kurşun) maruz kalma

Hamilelikte alkol ve tütün kullanımı
Erken doğum

Düşük doğum ağırlığı

Araştırmalar, DEHB'nin çok fazla şeker yemekten, çok fazla televizyon izlemekten, kötü ebeveynlikten, yoksulluktan veya aile kaosu gibi sosyal ve çevresel faktörlerden kaynaklandığına dair popüler görüşleri desteklememektedir. Tabii ki, bunlar da dahil olmak üzere birçok şey, özellikle bazı kişilerde semptomları daha da kötüleştirebilir. Ancak kanıtlar, bunların DEHB'nin ana nedenleri oldukları sonucuna varmak için yeterince güçlü değildir.

DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu)'nin Teşhisi

Bir çocuğun DEHB olup olmadığına karar vermek birkaç adımdan oluşan bir süreçtir. DEHB'yi teşhis etmek için tek bir test yoktur. DEHB teşhisi genellikle DEHB semptomlarını derecelendirmek ve çocuğun öyküsünü çocuğun ebeveynlerinden, öğretmenlerinden ve bazen de çocuğun kendisinden almak için bir kontrol listesi içerir.

DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu)'nin Tedavisi

Çoğu durumda, DEHB en iyi davranış terapisi ve ilaç kombinasyonu ile tedavi edilir. DEHB olan okul öncesi çağındaki (4-5 yaş) çocuklar için, ilaç tedavisi denenmeden önce ilk tedavi seçeneği olarak davranış terapisi, özellikle ebeveynler için eğitim önerilmektedir. En iyi neyin işe yaradığı çocuğa ve aileye bağlı olabilir. Tedavi süreci boyunca yakın takip ve gerekirse süreçte değişiklik yapmak DEHB'nin en iyi tedavi yoludur.

Sağlıklı Kalmak İçin Semptomlar Nasıl Yönetilir ?

Sağlıklı olmak tüm çocuklar için önemli olduğu gibi özellikle DEHB olan çocuklar için de önemlidir. Davranışçı terapi ve ilaca ek olarak, sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olmak çocuğunuzun DEHB belirtileriyle baş etmesini kolaylaştırabilir. Yardımcı olabilecek bazı sağlıklı davranışlar şunlardır:

Bol miktarda meyve, sebze ve kepekli tahıllar yemek ve yağsız protein kaynakları seçmek gibi sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmek.
Yaşa göre günlük fiziksel aktiviteye katılmak.
TV'lerde, bilgisayarlarda, telefonlarda ve diğer elektronik cihazlarda günlük ekran süresini aşmamak.
Yaşa göre her gece önerilen uyku miktarını almak.

Eğer DEHB ile ilgili bir endişeniz varsa mutlaka bir Çocuk Psikiyatri Doktorundan randevu alınız.

Yetişkinlerde DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu)

DEHB yetişkinliğe kadar sürebilir. Bazı yetişkinlerde DEHB vardır, ancak hiç teşhis konmamıştır. Belirtiler işte, evde veya ilişkilerde zorluklara neden olabilir. Semptomlar ileri yaşlarda farklı görünebilir, örneğin hiperaktivite aşırı huzursuzluk olarak görünebilir. Yetişkinlikte yetişkin bireyin talepleri arttıkça semptomlar daha şiddetli hale gelebilir.

Kaynak: Centers for Disease Control and Prevention